Η 9η Ιουνίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διαπίστευσης (World Accreditation Day), με πρωτοβουλία του Διεθνούς Φόρουμ Διαπίστευσης (IAF) και της Διεθνούς Συνεργασίας για τη Διαπίστευση Εργαστηρίων (ILAC) από κοινού, προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για τη σημασία της διαπίστευσης.
Στο χώρο της πιστοποίησης της ποιότητας, των ελέγχων και των εργαστηριακών δοκιμών και μετρήσεων, διαπίστευση είναι η διαδικασία της επίσημης αναγνώρισης από αρμόδιο οργανισμό, ότι ένα νομικό ή φυσικό πρόσωπο ασκεί συγκεκριμένες δραστηριότητες με αμεροληψία και με τεκμηριωμένη επάρκεια.
Οι φορείς διαπίστευσης ιδρύονται σε πολλές οικονομίες με πρωταρχικό σκοπό να διασφαλίσουν ότι οι φορείς αξιολόγησης της συμμόρφωσης υπόκεινται σε εποπτεία από έναν έγκυρο φορέα. Οι φορείς διαπίστευσης, που έχουν αξιολογηθεί από ομοτίμους ως αρμόδιους, υπογράφουν περιφερειακές και διεθνείς ρυθμίσεις για να αποδείξουν την ικανότητά τους. Αυτοί οι φορείς διαπίστευσης στη συνέχεια αξιολογούν και διαπιστεύουν τους οργανισμούς αξιολόγησης της συμμόρφωσης (φορείς πιστοποίησης, εργαστήρια μετρήσεων-δοκιμών κλπ.) με τα σχετικά πρότυπα.
Οι διεθνείς ρυθμίσεις διαχειρίζονται από το IAF στους τομείς των συστημάτων διαχείρισης, προϊόντων, υπηρεσιών, προσωπικού και άλλων παρόμοιων προγραμμάτων αξιολόγησης της συμμόρφωσης και από την ILAC στους τομείς της βαθμονόμησης, των δοκιμών, των ιατρικών δοκιμών, της επιθεώρησης, των παρόχων δοκιμών επάρκειας και της διαπίστευσης παραγωγών υλικών αναφοράς. Και οι δύο οργανισμοί, το IAF και η ILAC, συνεργάζονται και συντονίζουν τις προσπάθειές τους για την ενίσχυση της διαπίστευσης και της αξιολόγησης συμμόρφωσης παγκοσμίως.
Οι περιφερειακές ρυθμίσεις διαχειρίζονται από αναγνωρισμένους φορείς περιφερειακής συνεργασίας που εργάζονται σε αρμονία με το IAF και την ILAC. Οι αναγνωρισμένες περιφερειακές συνεργασίες εκπροσωπούνται επίσης στις Εκτελεστικές Επιτροπές IAF και ILAC. Η ILAC συνεργάζεται στενά με τους περιφερειακούς φορείς συνεργασίας που εμπλέκονται στη διαπίστευση, ιδίως με την EA στην Ευρώπη, την APAC στην Ασία-Ειρηνικό, την IAAC στην Αμερική, την AFRAC στην Αφρική, τη SADCA στη Νότια Αφρική και την ARAC στην αραβική περιοχή.
Οι ρυθμίσεις υποστηρίζουν την παροχή τοπικών ή εθνικών υπηρεσιών, όπως η παροχή ασφαλούς τροφής και καθαρού πόσιμου νερού, η παροχή ενέργειας, η παροχή υγειονομικής και κοινωνικής φροντίδας ή η διατήρηση ενός μη μολυσμένου περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι ρυθμίσεις ενισχύουν την αποδοχή προϊόντων και υπηρεσιών πέραν των εθνικών συνόρων, δημιουργώντας έτσι ένα πλαίσιο για τη στήριξη του διεθνούς εμπορίου μέσω της άρσης των τεχνικών φραγμών.
Σημειώνεται ότι ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Διαπίστευσης για το 2023 επικεντρώθηκε στον υποστηρικτικό ρόλο της διαπίστευσης στο παγκόσμιο εμπόριο.
Σχετικά με το IAF
Το Διεθνές Φόρουμ Διαπίστευσης (IAF) είναι μια παγκόσμια ένωση φορέων διαπίστευσης και άλλων φορέων που ενδιαφέρονται για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης στους τομείς των συστημάτων διαχείρισης, προϊόντων, διαδικασιών, υπηρεσιών, προσωπικού, επικύρωσης και επαλήθευσης και άλλων παρόμοιων προγραμμάτων αξιολόγησης της συμμόρφωσης.
Η κύρια λειτουργία του IAF είναι να αναπτύξει ένα ενιαίο παγκόσμιο πρόγραμμα αξιολόγησης της συμμόρφωσης που μειώνει τον κίνδυνο για τις επιχειρήσεις και τους πελάτες τους, διασφαλίζοντάς τους ότι μπορούν να βασιστούν σε διαπιστευμένα πιστοποιητικά και δηλώσεις επικύρωσης και επαλήθευσης.
Σχετικά με την ILAC
Η ILAC είναι ο διεθνής οργανισμός για φορείς διαπίστευσης που λειτουργεί σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ISO/IEC 17011 και συμμετέχει στη διαπίστευση φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένων εργαστηρίων βαθμονόμησης (με χρήση του ISO/IEC 17025), εργαστηρίων δοκιμών (με χρήση του ISO/IEC 17025), εργαστηρίων ιατρικών δοκιμών (χρησιμοποιώντας το ISO 15189), φορείς επιθεώρησης (με χρήση του ISO/IEC 17020), παρόχους δοκιμών επάρκειας (με χρήση του ISO/IEC 17043) και παραγωγούς υλικού αναφοράς (με χρήση του ISO 17034).
Η διαπίστευση είναι η ανεξάρτητη αξιολόγηση των φορέων αξιολόγησης της συμμόρφωσης έναντι αναγνωρισμένων προτύπων για την εκτέλεση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων για τη διασφάλιση της αμεροληψίας και της ικανότητάς τους. Μέσω της εφαρμογής εθνικών και διεθνών προτύπων, η εκάστοτε κυβέρνηση, οι προμηθευτές και οι καταναλωτές μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα βαθμονόμησης και δοκιμών, στις εκθέσεις επιθεώρησης και στις πιστοποιήσεις που παρέχονται.
Σχετικά με το ΕΣΥΔ
Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) έχει ορισθεί ως ο Εθνικός Οργανισμός Διαπίστευσης της Ελλάδας σύμφωνα και με τις απαιτήσεις του Άρθρου 4 του Κανονισμού (EK) αριθ. 765/2008 όπου κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν και μόνο εθνικό οργανισμό διαπίστευσης (όπως συνεστήθη με το άρθρο 11 του ν. 3066/2002, με σκοπό την υλοποίηση, εφαρμογή και διαχείριση του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης που προβλέπεται στις διατάξεις του Ν. 2231/1994). Το ΕΣΥΔ με τη σημερινή του μορφή ιδρύθηκε με το Ν.4468/2017 ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με σκοπό την υλοποίηση, εφαρμογή και διαχείριση του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης, διαθέτει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και εποπτεύεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης & Επενδύσεων.
Για τη χορήγηση πιστοποιητικού διαπίστευσης, γίνεται επιτόπου αξιολόγηση του υποψήφιου φορέα από ομάδα αξιολογητών και εμπειρογνωμόνων, τα μέλη της οποίας διαθέτουν σε βάθος γνώση του αντίστοιχου τεχνικού αντικειμένου, καθώς και εμπειρία στην αξιολόγηση συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας.
Οι αξιολογητές του E.ΣY.Δ. επιλέγονται και εκπαιδεύονται σύμφωνα με αυστηρά καθορισμένα κριτήρια και διαδικασίες και υπακούουν σε κανόνες σχετικά με την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την εχεμύθεια που πρέπει να διαθέτουν.
Σχετικά με την ΕΑ
Οι ευρωπαϊκοί εθνικοί φορείς διαπίστευσης έχουν συστήσει την “Ευρωπαϊκή Συνεργασία για τη Διαπίστευση – European co-operation for Accreditation” (ΕΑ), η οποία συντονίζει και επιβλέπει τις δραστηριότητές τους. Στο πλαίσιο της ΕΑ συνάπτονται Πολυμερείς Συμφωνίες (Multilateral Agreements-MLAs) Αμοιβαίας Ισότιμης Αναγνώρισης των δραστηριοτήτων των ευρωπαϊκών φορέων διαπίστευσης.
Το Ε.ΣΥ.Δ. είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΑ. Από τον Μάρτιο 2004 έχει ενταχθεί, ύστερα από διεξοδική αξιολόγηση, στις Συμφωνίες MLA για τα Εργαστήρια Δοκιμών, τα Εργαστήρια Διακριβώσεων, τους Φορείς Ελέγχου και από τον Μάρτιο 2005 για τους Φορείς Πιστοποίησης στο σύνολο των δραστηριοτήτων τους, με προφανείς ευνοϊκές επιπτώσεις στην καταξίωση των διαπιστευμένων από το Ε.ΣΥ.Δ. οργανισμών και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εθνικής οικονομίας, γενικότερα.
Το 2014 το Ε.ΣΥ.Δ. έγινε μέλος στις Συμφωνίες MLA για την Επαλήθευση των Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου και το 2017 για τους Διοργανωτές Διεργαστηριακών Συγκρίσεων.
Άμεση συνέπεια της ένταξης στις Συμφωνίες MLA είναι ότι οι εθνικοί φορείς διαπίστευσης όλων των ευρωπαϊκών χωρών, οφείλουν να υποστηρίζουν την αποδοχή στη χώρα τους, των εκθέσεων δοκιμών, των βεβαιώσεων και των πιστοποιητικών, που εκδίδουν οι διαπιστευμένοι από το Ε.ΣΥ.Δ. φορείς και εργαστήρια και να τις αναγνωρίζουν ως ισότιμες προς τις εκθέσεις, τις βεβαιώσεις και τα πιστοποιητικά των εργαστηρίων και φορέων που έχουν διαπιστεύσει οι ίδιοι. Η παραπάνω αναγνώριση επεκτείνεται αυτόματα σε παγκόσμια κλίμακα.
Το Ε.ΣΥ.Δ. συμμετέχει τακτικά στις Γενικές Συνελεύσεις της ΕΑ και στις συνεδριάσεις των Επιτροπών MLA, Εργαστηρίων, Φορέων Πιστοποίησης και Φορέων Ελέγχου.
Η σημαντικότητα της διαπίστευσης
Ας δούμε πόσο σημαντική είναι η διεργασία της διαπίστευσης στον κύκλο πιστοποίησης με ένα απλό παράδειγμα.
Εταιρία που θέλει να πιστοποιηθεί με κάποιο πρότυπο, π.χ. για σύστημα διαχείρισης ποιότητας (ΣΔΠ) σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001, η οποία διαθέτει εργαστήριο ελέγχου ποιότητας, όπου χρησιμοποιούνται ζυγοί ακριβείας.
Ενέργειες-Βήματα για την πιστοποίηση της Εταιρίας (ενδεικτικά):
Βήμα | Ενέργειες με απλά λόγια… | Εφαρμογή της διεργασίας διαπίστευσης |
1ο | Απόφαση για ανάπτυξη, εφαρμογή, διατήρηση και πιστοποίηση του ΣΔΠ της Εταιρίας σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001 |
|
2ο | Αίτηση σε διαπιστευμένο Φορέα Πιστοποίησης για επιθεώρηση πιστοποίησης, ο οποίος διαθέτει επάρκεια για το συγκεκριμένο πρότυπο και το συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής που εφαρμόζει η Εταιρία στο ΣΔΠ | Ο Φορέας Πιστοποίησης να είναι διαπιστευμένος |
3ο | Προσφορά Φορέα Πιστοποίησης → Αποδοχή προσφοράς από Εταιρία → (Σύμβαση συνεργασίας) |
|
4ο | Προγραμματισμός αρχικής επιθεώρησης πιστοποίησης της Εταιρίας από Φορέα Πιστοποίησης → Ορισμός επιθεωρητή(ών) → Επικοινωνία για καθορισμό ημερομηνίας(ιών) διεξαγωγής της επιθεώρησης |
|
5ο | Διεξαγωγή της επιθεώρησης πιστοποίησης από εγκεκριμένο(ους) επιθεωρητή(ές) στις εγκαταστάσεις της Εταιρίας → Έλεγχος απαιτήσεων προτύπου και ειδικότερα (εκτός των άλλων) για ιχνηλασιμότητα και ακρίβεια μετρήσεων ελέγχων και δοκιμών | Οι ζυγοί ακριβείας που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο ελέγχου ποιότητας να είναι διακριβωμένοι από διαπιστευμένο προς τούτο Εργαστήριο |
6ο | Εισήγηση επιθεωρητή(ών) για έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών συμμόρφωσης σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001 → Απόφαση Φορέα Πιστοποίησης για έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών συμμόρφωσης σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001 |
|
7ο | Έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών συμμόρφωσης σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001 από το Φορέα Πιστοποίησης (έγκυρα πιστοποιητικά που αναγνωρίζονται διεθνώς) | Η μορφή των πιστοποιητικών του Φορέα Πιστοποίησης είναι εγκεκριμένη από το Φορέα Διαπίστευσης |
Σύμφωνα με τα παραπάνω, γίνεται ευλόγως κατανοητό ότι για να δεχθεί μια Εταιρία (ένας Οργανισμός γενικότερα) επιθεώρηση από Φορέα Πιστοποίησης, ο τελευταίος θα πρέπει να είναι διαπιστευμένος ανάλογα (σύμφωνα με τους οδηγούς του IAF), ώστε να μπορεί να θεωρηθεί έγκυρο και να είναι διεθνώς αναγνωρισμένο το σχετικό πιστοποιητικό συμμόρφωσης που απονέμει στην Εταιρία. Επιπλέον, εφόσον γίνεται χρήση και εξωτερικού εργαστηρίου για τη διακρίβωση οργάνων μέτρησης-ελέγχου-δοκιμών από την Εταιρία, τότε και το εργαστήριο αυτό θα πρέπει να είναι διαπιστευμένο ανάλογα.
Η διαπίστευση λοιπόν, δεν μπορεί να απουσιάζει από τη διεργασία της πιστοποίησης…
Με άλλα λόγια, η ύπαρξη και διατήρηση της διεργασίας της διαπίστευσης θεωρείται ως «αναγκαία συνθήκη» κι ένας από τους σημαντικούς κρίκους στην αλυσίδα (κύκλο) της πιστοποίησης. Και όλοι οι εμπλεκόμενοι, οργανισμοί, φορείς πιστοποίησης και εργαστήρια, με την εποπτεία και την «αρωγή» των φορέων διαπίστευσης, συμβάλλουν συνεχώς για την απρόσκοπτη υλοποίηση ενός ορθού κύκλου πιστοποίησης, αξιολογώντας τη συμμόρφωση με τα αντίστοιχα πρότυπα και επιτυγχάνοντας ένα αποτέλεσμα, ευρέως αποδεκτό απ’ όλα τα εμπλεκόμενα ενδιαφερόμενα μέρη.